Saturday, January 24, 2015

Колибри шувуу монголд байдагуу?

        Монгол орноороо хаа сайгүй аялаж үзсэн надад элдэв сонин явдал аль тааралдахыг тэр гэхэв. 
       Нэгэн удаа тарвага сахиад хэвтэж байтал ойрхоон харагдах цэцгэн дээгүүр өнөө халуун оронд байдаг тэр тусмаа дэлхийн хамгын жижигхэн шувуу гэгддэг hummingbird-ууд цэцгийн бал сороодл гялс алга болоод л тэгснээ гэнт гарч ирээдл цэцэгний голруу хошуугаа дүрвүү үгүй юул гялс гээдл алга болоод байлаа.
       За ингээд би гэдэг чинь монголын хамгын жижигхэн шувууг олчихлоо гэж баярлаад л юун тарвага мантай өнөө шувууг чинь хөөгөөд хэдэн цаг боловоо. Цамцаа тайлаад л гөвөөд байдаг бардаггүй ээ. Дэндүү хурдан юм. Гялс гээд л алга болно. Аргаан бараад машин дээрээ ирээд юмаа ухаж байтал агаарын тенисний цохиур гараад ирлээ. Нөгөөтөхийг чинь аваад л байн байн суугаад байсан цэцэгийг нь бараадаад сахиад суучихав. Хэд хэд цохиж байж бариад авлаашүү.   Тенисний цохиураа аваад хартал юү байсан гэж бодно. Үс ноосондоо баригдсан нэг муу дэнгийн эрвээхэй байдаг байгаа. Хаячих гэснээ бас байлаа. Учир юу вэ гэвэл бидний мэддэг эрвээхэй чинь цэцгэн дээрээ сууж байгаад балыг нь сордог атал энэ нөхөр тэгээгүй болохоор нь сонин санагдаад Биологийн хүрээлэн дээр очиж Ш.Болдбаатарт үзүүллээ. Тэгсэн энэ чинь Баавгай гэдэг их ховор эрвээхэйдээ, гадаадад бол нэг нь зуун ногоон хүрдэг юм гээд судалгаанд зориулаад бидэнд үлдээвэл сайн байна гэхээр нь өгч орхисон. Гэхдээ хаанаас барьсаныг нь асуухаар нь утсаал өгсөнөөс газарыг нь хэлж өгөөгүй юмдаг.
        Хожим нь хэрэгт дурлаад ямар гээчийн эрвээхэй барьсан юм бол гэж бодоод энд тэндээс нилээн юм уншиж байж учирыг нь олсон юм. Эрвээхэйн маань нэр нь Баавгай ч биш Macroglossum stellatarum хэмээх Эгэл хошуулаг шумбуур нэртэй болохыг нь мэдсэн юм. Сонирхуулахад Оросын хэвлэлээр байс гээдл оросоос колибри шувуу олдлоо гэж бичээд байсан нь өнөөх эрвээхэй маань л байсан байгаа юм. Энэ эрвээхэй нь 50км/цаг хүртэл хурдалдаг бөгөөд 3 минутын дотор 100 гаран цэцэгт тоос хүртээдэг гэнэдээ.

No comments: